عفونت لثه در کودکان یکی از مشکلات شایع بهداشتی است که میتواند تأثیرات قابلتوجهی بر سلامت دهان و دندان آنها داشته باشد. این عفونتها معمولاً ناشی از تجمع باکتریها و پلاکهای دندانی بر روی لثهها و دندانها هستند و در صورت عدم درمان مناسب، میتوانند منجر به بیماریهای جدیتری شوند. شناسایی زودهنگام علائم و نشانههای عفونت لثه و درک علل زمینهای آن، به والدین و مراقبان کمک میکند تا اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب را برای حفظ سلامت دهان و دندان کودکان خود انجام دهند.
علل عفونت لثه در کودکان
عفونت لثه (ژنژیویت) یک عارضه شایع در کودکان است که میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در ادامه به توضیح علل عفونت لثه در کودکان میپردازیم:
1. باکتریها و پلاک دندانی
- تجمع پلاک دندانی: پلاک دندانی یک لایه چسبنده و بیرنگ از باکتریها و مواد غذایی است که بر روی دندانها و لثهها جمع میشود. اگر این پلاک به طور منظم تمیز نشود، التهاب لثه را در پی دارد.
- باکتریهای مضر: برخی از باکتریهای موجود در پلاک دندانی موجب عفونت و التهاب لثه میشوند.
2. بهداشت دهان و دندان نامناسب
- مسواک زدن ناکافی: عدم مسواک زدن مرتب و صحیح دندانها و لثهها میتواند به تجمع پلاک دندانی و در نتیجه عفونت لثه منجر شود.
- عدم استفاده از نخ دندان: نخ دندان کشیدن به حذف پلاک و ذرات غذا از بین دندانها کمک میکند و عدم استفاده از آن به عفونت لثه منجر میشود.
3. عوامل تغذیهای
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف بیش از حد غذاهای شیرین و نشاستهای میتواند به رشد باکتریهای مضر در دهان کمک کند و خطر ابتلا به عفونت لثه را افزایش دهد.
- کمبود ویتامینها: کمبود ویتامین C به ضعف سیستم ایمنی بدن و افزایش خطر عفونت لثه منجر میشود.
4. عوامل ژنتیکی
- سابقه خانوادگی: برخی از کودکان به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به عفونت لثه در کودکان هستند.
5. عوامل محیطی و زندگی
- استرس: استرس، سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند و خطر ابتلا به عفونتهای مختلف، از جمله عفونت لثه را افزایش میدهد.
- عادتهای بد: عادتهایی مانند مکیدن انگشت یا استفاده از پستانک به مدت طولانی ممکن است بر روی موقعیت دندانها تأثیر گذاشته و به تجمع پلاک دندانی کمک کند.
6. بیماریهای سیستمیک
- بیماریهای دیابت: کودکان مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به عفونت لثه قرار دارند؛ زیرا کنترل قند خون بر روی سلامت دهان و دندان تأثیرگذار است.
- بیماریهای دیگر: برخی بیماریها مانند آسم یا مشکلات تنفسی میتوانند به صورت غیرمستقیم بر روی بهداشت دهان تأثیر بگذارند.
7. استفاده از داروها
- داروهای خاص: برخی از داروها عوارض جانبی خواهند داشت که بر روی سلامت لثه تأثیر میگذارند، مانند داروهای ضدافسردگی یا داروهای کاهنده فشار خون.
عفونت لثه کودکان میتواند به دلیل ترکیبی از عوامل محیطی، بهداشتی و ژنتیکی ایجاد شود. برای پیشگیری و مدیریت این مشکل، رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه سالم و مراجعه منظم به دندانپزشک ضروری است. در صورت مشاهده علائم عفونت لثه، مانند قرمزی، ورم یا خونریزی لثه، باید به سرعت به دندانپزشک مراجعه کرد.
علائم عفونت لثه در کودکان
عفونت لثه یا التهاب لثه، در کودکان میتواند مشکلات دهانی متعددی ایجاد کند. این مشکل معمولاً به دلیل تجمع پلاکهای باکتریایی در خط لثه اتفاق میافتد. اگر به موقع درمان نشود، به بیماریهای جدیتری مانند پریودنتیت منجر میشود. علائم عفونت لثه در کودکان شامل موارد زیر است:
- 1. قرمزی و تورم لثهها: یکی از اولین نشانههای عفونت لثه، قرمزی و تورم لثهها است. لثههای سالم معمولاً رنگی صورتی دارند، اما در اثر عفونت، رنگ آنها قرمز تیره میشود و ورم میکنند.
- 2. خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن: کودکانی که به عفونت لثه مبتلا هستند ممکن است در هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن دچار خونریزی لثه شوند. این نشانه هشداردهندهای بوده که لثهها ملتهب شدهاند.
- 3. بوی بد دهان (هالیتوزیس): عفونت لثه میتواند باعث بوی بد دهان شود. تجمع باکتریها در دهان و لثهها باعث ایجاد بویی ناخوشایند شده که با شستشوی معمولی دهان برطرف نمیشود.
- 4. درد و حساسیت لثهها: کودکان ممکن است هنگام خوردن غذاهای سخت یا حتی لمس لثههای خود دچار درد یا حساسیت شوند. این درد میتواند مداوم باشد یا در فواصل زمانی اتفاق بیفتد.
- 5. پسرفت لثه (عقبنشینی لثهها): در مراحل پیشرفتهتر عفونت لثه، لثهها از دندانها عقبنشینی میکنند و دندانها بلندتر به نظر میرسند. این اتفاق به دلیل تحلیل رفتن بافت لثه رخ میدهد.
- 6. ایجاد زخم یا آبسه در لثه: در برخی موارد شدید، عفونت لثه به تشکیل آبسه یا زخمهای کوچک روی لثهها منجر میشود. این زخمها دردناک بوده و باعث ناراحتی شدید کودک میشوند.
- 7. تغییر رنگ لثهها: علاوه بر قرمزی، در برخی موارد عفونت شدید میتواند باعث تیره یا کبود شدن لثهها شود. این تغییر رنگ به دلیل کمبود خونرسانی مناسب به بافتهای لثه رخ میدهد.
تشخیص به موقع علائم عفونت لثه در کودکان و اتخاذ تدابیر مناسب، به جلوگیری از بروز مشکلات جدیتر دهانی کمک میکند. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک از اقدامات کلیدی در پیشگیری از عفونت لثه است.
پیشگیری از عفونت لثه
عفونت لثه در کودکان که به آن التهاب لثه نیز گفته میشود، یکی از مشکلات شایع دندانی است که در صورت عدم درمان میتواند به عوارض جدیتری مانند بیماریهای لثه (پریودنتیت) و از دست دادن دندانها منجر شود. پیشگیری از این نوع عفونتها با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتهای لازم ممکن است. در ادامه به تشریح روشهای پیشگیری از عفونت لثه میپردازیم:
- 1. مسواک زدن منظم: دندانها باید حداقل دو بار در روز، به ویژه بعد از وعدههای غذایی، مسواک زده شوند. استفاده از مسواک با موی نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید میتواند به از بین بردن پلاک دندانی کمک کند.
- 2. استفاده از نخ دندان: نخ دندان باید روزانه استفاده شود تا مواد غذایی و پلاکهای دندانی که بین دندانها جمع شدهاند، پاک شوند. این کار به کاهش التهاب لثه و پیشگیری از عفونت کمک میکند.
- 3. کاهش قند و نشاسته: مصرف زیاد قند و نشاسته منجر به تشکیل پلاک دندانی و در نتیجه عفونت لثه میشود. بهتر است از خوردن غذاهای شیرین و میان وعدههای نشاستهای به شدت خودداری کنید.
- 4. مصرف میوهها و سبزیجات: میوهها و سبزیجات تازه میتوانند به تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت لثهها کمک کنند. همچنین، غذاهایی مانند هویج و سیب به تمیز کردن دندانها و کاهش پلاک کمک مینمایند.
- 5. ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماریهای لثه را افزایش میدهد. با ترک سیگار، نه تنها سلامت عمومی خود را بهبود میبخشید، بلکه خطر عفونت لثه نیز کاهش مییابد.
- 6. اجتناب از مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل میتواند منجر به خشکی دهان و افزایش خطر ابتلا به عفونت لثه شود.
- 7. برنامهریزی برای ویزیتهای دورهای: مراجعه به دندانپزشک حداقل هر شش ماه یکبار برای معاینه و پاکسازی دندانها اهمیت دارد. دندانپزشک هر گونه علائم اولیه عفونت لثه در کودکان را شناسایی کرده و درمانهای لازم را توصیه میکند.
- 8. پاکسازی حرفهای دندانها: در این جلسه، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مخصوص، پلاکها و جرمهای دندانی را از بین میبرد و به بهبود سلامت لثهها کمک میکند.
- 9. مشاهده علائم اولیه: نشانههای اولیه عفونت لثه شامل قرمزی، تورم، خونریزی لثهها هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان و بوی بد دهان است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
- 10. استفاده از دهانشویههای ضدعفونیکننده: دهانشویههای حاوی کلرهگزیدین یا سایر مواد ضدعفونیکننده میتوانند به کاهش باکتریها در دهان و جلوگیری از عفونت لثه کمک کنند. با این حال، باید به یاد داشته باشید که این محصولات جایگزین مسواک زدن و استفاده از نخ دندان نیستند.
پیشگیری از عفونت لثه نیازمند مراقبتهای منظم و رعایت بهداشت دهان و دندان است. با پیروی از روشهای فوق و مراجعه منظم به دندانپزشک، میتوان به حفظ سلامت لثهها و جلوگیری از عفونتهای احتمالی کمک کرد. توجه به علائم اولیه عفونت و اقدام به موقع از عوارض جدیتر جلوگیری میکند.
سخن پایانی
عفونت لثه در کودکان اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، میتواند به مشکلات جدیتری منجر شود. بنابراین، والدین باید به بهداشت دهان و دندان فرزندان خود توجه ویژهای داشته باشند. آموزش صحیح بهداشت دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک و تغذیه سالم در پیشگیری از عفونتهای لثه مؤثر است. حفظ سلامت دهان و دندان در دوران کودکی نه تنها برای سلامت فعلی بلکه برای سلامت آینده آنها نیز بسیار حائز اهمیت است.